Yer çekimi gezegenimizde neleri değiştiriyor?

Yer çekimi gezegenimizde neleri değiştiriyor? ile euronews-tr

Yer çekimi, karadan okyanusa dek gezegenimizin görünmez dengesini oluşturan bir güç olarak Yerküre’nin sistemini anlama yolunda çok önemli bir referans noktası niteliğinde. Avrupa Uzay Ajansı, GOCE uydusu aracılığıyla gezegenimizin yer çekimi haritasını çıkartmaya çalışıyor.

Avrupa Uzay Ajansı’nda Yerküre Gözlemleri Başkanı olarak görev alan Volker Liebig, bilim dünyasının Yerküre’yi oluşturan dengeyi anlamak için uzun zamandır kapsamlı bir yer çekimi haritasına ihtiyacı olduğunu dile getiriyor: “Bilim insanları, yüksek çözünürlüklü bir yer çekimi alanı üzerine çalışmanın hayalini 20 yıldır kuruyordu.”

İsaac Newton’un düşen bir elma üzerinden yaptığı gözlemin ardından 300 yıl geçerken Kuzey İtalya’nın Trieste kentine yakın bir arazide Trieste Üniversitesi’nden üç öğrenci ciddi bir yer çekimi deneyi yürütüyor. Bu alanda derin bir mağara olan ünlü Grotte Gigante’nin varlığı yer çekiminin az olduğunun bir kanıtı olduğunda, arazi bu deney için kuşkusuz en elverişli mekan. Bunun bir örneği de örneğin buraya koyduğunuz 1000 kiloluk bir cismin yeryüzünün başka bir yerinde olduğundan 5 gram daha hafif gelmesi. Öğrencilere bu deneyde eşlik eden Jeofizik Profesörü Carla Breitenburg, yer çekiminin mekan ve zamana göre değişebilir olduğundan söz ediyor: “Yarım saat içinde üç ölçüm yaptık. Öğrencilerden biri “Ben olduğum yerde kalsam dahi yer çekimi neden değişiyor?” diye sordu. Yanıt şu: Değişiyor çünkü sürekli med-cezir gerçekleşiyor ve ay ve güneşin hareketi yer çekimi alanını değiştiriyor. Yerküre yer çekimi değişimlerine esnek davranarak yanıt verir.” Yer çekimine dair bu bilgiler, jeologların demir cevherleri gibi değerli madenlere ulaşmasını sağlıyor. Yer çekimi kuvvetini ölçmek okyanuslar hakkında da daha fazla bilgi edinmeye yarıyor.

Diğer uydulardan çok daha alçak uçmak üzere tasarlanmış olan GOCE uydusunun irtifası bu projede 237 kilometreye kadar düşürüldü. Bu yükseklik uydunun Termosfer katmanına ulaşması anlamına geliyor. 

Yerküre’yi konu alan tüm bilim dalları yer çekimine dair bilgileri dikkat alıyor. Liebig, GOCE projesiyle ilerlettikleri araştırmalarda NASA ile işbirliğine girme ihtimallerinden söz ediyor: “Bilimin sonu yoktur. Bu nedenle tabii ki hep ileriye bakıyoruz. Örneğin NASA’daki meslektaşlarımızla işbirliği konusunda tartışıyoruz. Çünkü NASA da kutuplardaki buz kütlesini incelemek için yer çekimi alanı üzerinde çalışıyor. İki konuyu bir araya getirerek yer çekimi alanı çalışmalarında ilerlememizi sağlayacak ortak bir görev yapıp yapamayacağımız üzerine görüşüyoruz.”

GOCE uydusu, yörüngesini terk ederek atmosfere girdiği müddetçe yer çekimi araştırmaları üzerine yoğunlaşmaya devam edecek. Bu görevin sonunda bilim dünyasına kalacak büyük miras ise gezegenimizin yer çekimi üzerine kapsamlı bir araştırma olacak.