ABD Başkanı Barack Obama, Mitt Romney’i geride bırakmayı başararak ikinci bir dönem koltukta kalma hakkını kazandı. ABD’li gök bilimciler, seçim kampanyası döneminde uzay keşfi planları hakkında çok az konuşan Romney’in aksine, Obama’nın ikinci döneminde uzay projelerinin aynı çizgide devam etmesini bekliyor.
George Washington Üniversitesi’nden uzay politikası uzmanı olan John Logsdon, seçim sonuçlarının kesinleşmesinden önce FoxNews’e yaptığı açıklamada, “Sonuçların uzay-havacılık projeleri üzerinde sismik değişimlere neden olmayacağını” ifade etti. Peki Obama’nın çizdiği plan neydi ve bundan sonra ABD’nin uzay keşfi nasıl bir çizgide ilerleyecek?
“AY’A DEĞİL MARS’A”
Obama, 2010 yılında çizdiği yeni uzay keşfi programıyla akademisyen, uzman ve astronotlardan ağır eleştiriler almıştı. Obama, bütçe kesintisine giderek, NASA astronotlarını ve donanımlarını Uzay’a taşıyacak uzay aracı ve roketlere ayrılacak kaynağı 6 milyar dolara çekti. Obama’nın amacı, 2015 yılından itibaren Uzay’a astronot ve kargo taşıyacak uzay aracı ve roketlerin, özel şirketler tarafından üretilmesiydi.
Özel şirketlerin ön plana çıkarılması, özellikle gerekli teknik bilgi ve tecrübe açısından uzmanları endişeye sürüklerken, birçok çevreden büyük eleştiriler aldı. NASA’nın Gemini ve Apollo programlarında yer alan bugün 79 yaşındaki uçuş kontrolörlerü Gene Kranz, “Obama’nın özel sektörü öne çıkararak sahip oldukları eşsiz tecrübeyi yok etme tehlikesi altına sokacağını ve gelecek 10 yıl içinde insanlı uzay projelerinin risk altına gireceğini” öne sürdü.
Ancak Obama’nın tek eleştirilen noktası bu değildi. ABD Başkanı, 2005 yılında başlatılan ve Ay’a tekrar insan gönderilmesini öngören Constellation programını iptal etti. Büyük hayal kırıklığına neden olan bu hamlenin arkasında, Obama’nın uzay keşfinde katedilecek mesafeyi artırması yatıyordu. Obama, ilk olarak 2025 yılında Dünya yakınındaki asteroitlere, ardından 2030’lu yıllarda Mars’a astronot gönderilmesini istiyordu.
SAHNEYE ORION ÇIKIYOR
Derin uzay keşfi planları kapsamında, NASA Space Launch System (Uzay Ateşleme Sistemi) adı verilen dev bir roket ve astronot taşıyacak Orion kapsülü geliştirmekle uğraşıyor. NASA, SLS-Orion birlikteliğiyle 2021 sonrasında Uzay’a astronot göndermeyi planlıyor.
Obama yönetimi, ilk anda yaşanan hayal kırıklığının ardından durumu hızla toparlamaya devam etti ve alçak yörüngedeki mürettebat ve kargo faaliyetlerini özel şirketlere teslim edeceğini ifade etti. Böylece 2011’de sona eren 30 yıllık Uzay Mekiği Programı’nın yarattığı boşluğu özel şirketler dolduracak, derin uzay keşfine adım atmayacaklardı.
Henüz 42 yaşında genç iş adamı ve girişimci Elon Musk’ın sahibi olduğu California merkezli SpaceX, Obama’nın beklentilerini çok iyi bir şekilde karşıladı ve onu zor duruma düşmekten kurtardı. SpaceX, NASA ile yaptığı 1.6 milyar dolarlık anlaşma kapsamında, bu şirketin ürettiği Dragon kapsülüyle alçak yörüngedeki Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) 12 kargo görevi gerçekleştirilmesini kabul etti. Dragon, yine SpaceX üretimi Falcon-9 roketiyle Mayıs ve Ekim aylarında iki başarılı görev gerçekleştirdi.
NASA, Virginia merkezli bir diğer şirket, Orbital Sciences ile 1.9 milyar dolarlık anlaşma yaparak, sekiz insansız uzay uçuşu için anlaştı. Uçuşlar, Orbital Sciences’ın ürettiği Antares roketiyle ateşlenecek Cygnus uzay aracıyla gerçekleştirilecek.
NASA ORTAKLIĞI SEVDİ GİBİ
NASA, özellikle Uzay Mekiği Programı’nın sona ermesinin ardından astronotlarını Uzay’a taşımak için Rusya’ya olan bağımlılığı azaltmak istiyor. Her bir astronotun Soyuz uzay araçlarıyla atmosfer dışına gönderilmesi için 55.8 milyon dolar ödeyen NASA, özel şirketlerin geliştirmekte olduğu uzay araçları sayesinde bu maliyeti üzerinden atmak istiyor.
ABD’li astronotlar, ISS’ye Kazakistan’ın Baykonur Cosmodrome Uzay Üssü’nden ateşleniyor. Bu durum, şu an uzay istasyonunda görev yapmakta olan astronotlar Sunita Williams ve Kevin Ford’un, ABD başkanlık seçimlerinde oylarını da Rusya’dan kullanmalarına vesile oldu. Her iki astronot, bu işlemi Uzay’da da yapabilecek olmalarına rağmen, daha kolay olan yöntemi tercih etti.
NASA, son iki yılda yaptığı çalışmalarda, mürettebat taşıyacak uzay araçlarının geliştirilmesi için 1.4 milyar dolar harcadı. Özel şirketlerle yapılan ortak çalışmalar sonucunda, 2017 yılında uzaya insan taşıyacak uzay araçlarının göreve hazır olması bekleniyor. Yörünge taksileri adı verilen bu araçlar, NASA’yı Rusların Soyuz uzay aracından da bağımsız kılacak.
ROMNEY NE HAYAL EDİYORDU?
Romney’in seçim kampanyası ekibi, uzay politikası hakkkındaki planlarını Eylül ayının sonlarında sundu. Sekiz sayfalık belgede, “ABD’nin uzay keşfi ve uzay görevi kapasitesinde dünyanın lideri olması için gerekli her türlü adımın atılacağı” belirtildi.
Ancak Romney ve başkan yardımıcısı adayı Paul Ryan, uzay planlarının nasıl ilerleyeceği konusunda neredeyse hiçbir açıklamada bulunmazken, “detayların seçimin kazanılması halinde, daha sonra açıklanacağını” belirtti.
Romney’in seçim ekibinin açıkladığı belgede, “başkan adayının NASA, Hava Kuvvetleri, üniversiteler ve özel şirketleri bir araya getireceği, amaçların ve görevlerin yer alacağı yol haritasının beraber çizileceği, büyük ABD ulusuna değer görevlerin gerçekleştirileceği” belirtildi.
Romney’in yörünge taksileri projelerini desteklediği düşünülse de, NASA’nın diğer projelerini ne kadar benimsediği seçim kampanyası sürecinde belirsiz kaldı. Yine de uzay politikası uzmanı John Logsdon, Romney’in uzay keşfine sadık bir isim olduğunu belirtti.
Logsdon, Space.com’a yaptığı açıklamada, “Romney’e NASA’nın eski başkanı Mike Griffin ve George Washington Üniversitesi Uzay Politikaları Enstitüsü direktörü Scott Pace danışmanlık yapıyordu. Yayımlanan belgede de uzaya ticari mürettebatın gönderilmesi öngörüldüğü ifade edildi... Kısaca Romney’in kazanması NASA’nın yoluna taş koymaz” demişti.
EN BÜYÜK MESELE PARA
NASA’nın 2013 için teklif edilen bütçesi 17.7 milyar dolar. Romney’in kazanması halinde, bu rakamın yukarı çekilmesi konusunda beklentiler yüksek değildi. Seçim ekibinin açıkladığı belgede de, “Güçlü ve başarılı bir NASA, daha fazla bütçeye gerek duymuyor” açıklaması yapılmıştı.
Logsdon, Obama yönetimi altında öngörülen projeler kapsamında, NASA’nın bütçesinin ileride artmasını bekliyor. Arizona State Üniversitesi’nde fizikçi olan Lawrence Krauss ise “iki yönetimin belirleyeceği bütçeler arasında çok büyük farklılıklar olmasını beklemediğini” ifade etmişti.
“AY’A TEKRAR GİDECEĞİZ”
Seçimlerin ardından gelecek yeni dönemde akıllarda belirecek bir soru, NASA ile Obama yönetimi arasındaki Ay tartışması olabilir. NASA, hala Ay’a tekrar gitmek istediğini saklamıyor.
Space.com’a konuşan Arizona Üiversitesi’nden Krauss, “Obama yönetimi Dünya’nın uydularla izlenmesi başta olmak üzere, bilimsel konulara Cumhuriyetçilerden daha başarılı oldu” dedi ve ileride NASA ile Ay konusunda uzlaşma olabileceğini ima etti.
Ay’a tekrar insan göndermek, Obama’nın koltuğunu devraldığı George Bush döneminden kalma bir projeydi. Cumhuriyetçi Bush yönetimi, 2020’de tekrar Ay’a ayak basılmasını öngören Constellation programını başlatmış, Obama bu programı iptal etmişri.
NASA, SLS ve Orion projeleriyle Ay’a da uğramak istiyor ve bunu saklamıyor. Eylül ayında düzenlenen bir konferansta bu konuda açıklama yapan NASA Başkan Yardımcısı Lori Garver, “Kongre’ye kısa bir süre önce kapsamlı bir rapor sunduk. Raporda SLS projesinin alçak yörüngenin de ötesine giderek, Dünya-Ay sistemine ulaşmasını, böylece Dünya’nın yakınındaki asteroitleri, Ay’ı ve nihayetinde Mars’a gitmesini önerdik” dedi ve sözlerini şöyle tamamladı:
“Size tekrar söylememe izin verin: Ay’a tekrar gideceğiz. Asteroitlere ilk kez insan gönderilmesi projesini gerçekleştireceğiz ve daha sonra Amerikalıları Mars’a taşıyacağız” dedi.
Kaynak: ntvmsnbc.com çevirisiyle space.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder