Samanyolu'nun 20 katı büyüklüğünde ilginç kozmik görüntü: PKS 0637-752

Savaş jetlerinin kalkışı esnasında ortaya çıkan ve ‘art yakıcı’ akım olarak bilinen görüntünün benzeri, Güneş Sistemi’nden çok uzaklardaki bir galakside tespit edildi.

Uzunluğu 2 milyon ışık yılı olan ve PKS 0637-752 adı verilen kozmik cisim, bu özelliğiyle Samanyolu Galaksisi’nin tam 20 katı büyüklüğünde.


Gök bilimciler, bir jetin motorlarında oluşan ve ‘şok halkası’ olarak da bilinen art yakıcı izin uzaydaki benzerini keşfetti. Mach elmasları/halkaları/diskleri olarak da bilinen izlerin kozmik versiyonu, son derece ilginç özelliklere sahip.

PKS 0637-752’nin, yaklaşık altı milyar yıl önce oluşan bir kuasarda meydana geldiği düşünülüyor. Kuasarlar, evrenin çok uzak köşelerindeki galaksilerin merkezinde yer alan, son derece parlak ve büyük miktarda elektromanyetik enerji yayan, nokta benzeri çekirdekler olarak biliniyor.

PKS 0637-752 kuasarının sahip olduğu parlaklık, neredeyse tam 10 trilyon Güneş’in ortaya koyacağı parlaklığa eşit. Dev kozmik cismin, merkezinde dev bir kara delik bulunduran genç bir galaksi olduğu düşünülüyor. Gaz ve kozmik tozlar kara delik tarafından yutuldukça, bir küvetin deliğine akmadan önce etrafında dönen su gibi daireler çiziyor. Spiral hareket, yüklü parçacıkları hızlandırıyor ve uzaya tonlarca radyasyon yayılıyor.

Avustralya’nın New South Wales eyaletinde bulunan CSIRO teleskobuyla elde edilen PKS 0637-752 görüntüsü, ‘galaktik jetin’ ortaya koyduğu radyo dalgaboylarını gözler önüne seriyor. Gök bilimciler, jet akımında ‘noktalar’ gibi beliren bölgelerin, birbirlerinden 160 bin ile 360 bin ışık yılı mesafede bulunan jet akımları olduğunu tahmin ediyor.

BOĞUMLARIN SEBEBİ NE?

PKS 0637-752’nin sahip olduğu tuhaf şekil, ‘boğumlar’ olarak adlandırılan noktaları oluşturan akımın ara sıra güçlenip zayıfladığını öne sürüyor. Bir diğer düşünce, jet akımındaki şok dalgalarının boğumlara sebep olduğu. İkinci teori, şok halkasına da benzer bir açıklama sunuyor.

Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanan araştırma hakkında LiveScience’e açıklamada bulunan Avustralya’nın Curtin Üniversitesi’nden Leith Godfrey, “Bu tür jet akımlarını onlarca yıldır inceliyoruz. Ancak halen nasıl ve hangi kaynaktan ortaya çıktığı konusunda emin değiliz” dedi.

Godfrey, kozmik cismin şok halkalarına benzeyen görüntüsüne dayanarak, “Kozmik jetin izlediği yol, tıpkı jet motorlarında oluşan iz gibi ortaya çıktığını gösteriyor olabilir... Eğer bu doğru ise kozmik jetin gücü ve etrafını saran ortamın kütlesi hakkında önemli bilgiler elde edebiliriz” dedi. Avustralyalı gök bilimci, “PKS 0637-752 çok fazla X-ray yayıyor. Bunun nedenini çözersek nasıl oluştuğunu da tam olarak anlayabiliriz” dedi.