Buzulun 2,5 km altındaki 'Buz Küpü' ile nötrino avı

Bilim insanları,Güney Kutbu’nun buzullarına gömülü olan dünyanın en büyük teleskopu ‘Buz Küpü’ ile evrenin sırlarını ortaya çıkarmayı amaçlıyor.

‘Ice Cube’ mega-detektörü, elektriksel yükü sıfır olan ve ışık hızına yakın bir süratle maddelerin içinden etkileşime uğramadan geçebilen nötrinoların bilinmeyen özelliklerini araştıracağı gibi, evrenin nasıl oluştuğuna dair izler arayacak.

İnşası 10 yıl süren dev teleskop, Antarktik buzulunun 2,400 metre derinliğinde yer alıyor. Bir kübik kilometre büyüklüğe sahip olan Buz Küpü, ABD’nin New York kentindeki Empire State, Chicago kentindeki Sears Tower ve Çin’in Şanghay kentindeki Dünya Ticaret Merkezi kulelerinin toplamından daha büyük bir yapı. 

ANA HEDEF NÖTRİNOLAR

Buz Küpü, patlayan yıldızlardan saçılan ve neredeyse ışık hızında hareket eden nötrinoları tespit etmek için tasarlandı. Teleskop, sıcak su matkabı kullanılarak buzulun binlerce metre derinliğine inen deliklere yerleştirilen bir dizi ışık detektöründen oluşuyor.

Yeryüzünde her yerde bulunan nötrinolar, buzla etkileşime girdiğinde ışık ortaya çıkaran yüklü parçacıklar oluştuyorlar ve bu parçacıklar teleskop tarafından tespit edilebiliyor. Yeni Zelanda’nın Canterbury Üniversitesi’nden fizikçi Jenni Adams, “Parmağınızı yukarıya kaldırdığınız zaman, her saniye Güneş’ten saçılan yüz milyarlarca nötrino içinden geçiyor” dedi.

BUZDAN AĞ

Buz, nötrinoları izole eden bir ağ görevi görüyor ve daha kolay gözlemlenebilmelerini sağlıyor. Aynı zamanda, teleskopun olası radyasyon tehdidinden uzak kalmasını sağlıyor. Avustralya’nın Melbourne kentinde düzenlenen Uluslararası Yüksek Enerji Fizik Konferansı’nda sunum yapan Jenni Adams, “Eğer Samanyolu Galaksisi’nde bir süpernova gerçekleşirse, Buz Küpü ile yüzlerce nötrino tespit edebiliriz... Nötrinoları kendi başımıza göremeyiz, ancak detektörün tümü bir alev gösterisi gibi aydınlanacak” dedi. Bilim insanlarının nötrinoların tespit edilmesinden sonra gerçekleştirmek istedikleri adım, bu parçacıkların kaynağının tespit edilmesi. Böylece, evrenin göremediğimiz köşelerinde ne olup bittiğine dair bir fikrimiz olacak.

Buz Küpü’nün 2010’da tamamlanmasından önce, gök bilimciler sadece 14 nötrino tespit edebilmişti. Dev teleskop ise bugüne dek yüzlerce nötrinonun tespit edilebilmesini sağladı. Bu nötrinoların hepsi Dünya'nın atmosferinde oluşmuştu. Gök bilimciler, Buz Küpü’yle bundan sonra uzaydan gelen nötrinoların takibine başlayacaklarını belirtti.