Türkiye'nin ilk proton hızlandırıcı tesisi hizmete giriyor.

Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nca (TOKİ) inşa edilen Türkiye'nin ilk proton hızlandırıcı tesisi hizmete açılıyor.

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) Proton Hızlandırıcı Tesisi, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yarın katılacağı törenle hizmete girecek. Ankara'daki Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde (SANAEM) kurulan tesis, Türkiye'de bir ilk olacak.

TAEK Proton Hızlandırıcısı Tesisi'nde kullanılacak hızlandırıcı, türünün en yeni teknolojik özelliklerine sahip olacak. Tesis, İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN) yapılan bilimsel çalışmaların benzerleri yapılabileceğinden Türk CERN'i olarak adlandırılıyor.



DIŞA BAĞIMLILIK KALKACAK

Proton hızlandırıcı tesisi, kısa yarı ömürlü radyoizotop üretiminin yapılması ve elde edilen bu ürünün, sağlık sektöründe kullanılması amacıyla inşa edildi. Tesisin faaliyete geçmesiyle kanser ve kalp hastalıkları başta birçok hastalığın teşhisinde kullanılan ''izotop''lar artık yurt içinde üretilecek. TAEK Proton Hızlandırıcısı Tesisi'nde izotopların üretimiyle bu alanda dışa bağımlılık ortadan kalkacak.

AR-GE ÇALIŞMALARI YAPILABİLECEK

Tesis ayrıca, hızlandırıcı teknolojisi alanındaki araştırma ve geliştirme çalışmalarında altyapının oluşturulması açısından da büyük önem taşıyor. Bu tip tesislerin ve laboratuvarların artmasıyla Türkiye'nin CERN ve benzeri uluslararası etkinliklerde daha fazla söz sahibi olması mümkün olabilecek.

YÜKSEK GÜVENLİKLİ

TAEK Proton Hızlandırıcı Tesisi, SANAEM yerleşkesi içerisinde olmasına karşın fonksiyonel özelliğinden dolayı yüksek güvenlikli inşa edildi. Güvenlik, SANAEM güvenliğine ek olarak ayrı tel çit ve girişlerde konumlandırılan bekçi kulübeleriyle de sağlanacak. Tesis alanında, proton hızlandırıcı binası dışında trafo ve ısı merkezi de yer alıyor.

Proton Hızlandırıcı Tesisi taban alanı 3 bin 110 metrekare olacak şekilde 2 katlı ve kısmi bodrumlu olarak yapıldı. Ayrıca proje kapsamında taban alanı 315 metrekarelik trafo ve ısı merkezi ile 2 adet giriş kontrol ünitesi bulunuyor. Bodrum kat, sıvı ve katı atıkların depolanmasına olanak sağlayacak tankların yer aldığı mahal olarak tasarlandı. Biriken atıklar, buradan zemin kata, doğrudan dışarıyla bağlantılı yük asansörüyle çıkartılacak. Tesisin temin katı, kontrollü ve kontrolsüz olmak üzere iki ana bölümde planlandı.

Kontrolsüz alanda; ofisler, teknik odalar (cyclotoron kontrol odası, elektrik odası, sağlık fiziği laboratuvarı), kafeterya, seminer salonu, kütüphane, tuvalet ve lavabo yer alacak. Kontrollü alanda; radyoaktivite açısından riskli mahaller, A&G laboratuvarı, hazırlık depolama ve paketleme odaları, kalite kontrol laboratuvarı, atık depolama odası (bodrum kat), cyclotron teknik odaları bulunuyor.

DÜNYANIN EN GELİŞMİŞ LABORATUVARI CERN'DE

Parçacık fiziği ve proton hızlandırıcı deyince akla gelen ilk örnek, İsviçre ve Fransa sınırında kurulan CERN'dir. Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı CERN, 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kuruldu. 20 asil, sekiz de gözlemci üyesi var. Türkiye'nin 1956'dan beri gözlemci üye olduğu CERN, Avrupa ülkelerinin fizik alanında Amerika ve Rusya ile yarışa girmesini sağladı.